14 ноября 2016 г.
Çак ятпа район хаçачĕн кăçалхи октябрĕн 22-мĕшĕнчи 82-мĕш номерĕнче статья пичетленсе тухнине чылайăшĕ астăвать пулĕ. Унта Муркашри Восточная урамра пурăнакан кÿршĕсене харпăр хăйĕн çурт-йĕрĕ йышăнакан çĕр лаптăкĕн харпăрлăхĕн ыйтăвĕ канăç паманни пирки ыйту хускатнăччĕ. Çавăн пекех хаçат материалĕнче кÿршĕсенчен пĕри те пулин çĕр участокĕсене чикĕленипе, харпăрлăха регистрациленипе килĕшмест тата çакна тĕрĕс мар туса ирттернĕ тесе шухăшлать пулсан, ыйтăва судра татса пама тивесси пирки каласа панăччĕ. Кунсăр пуçне çĕр чикĕлевĕн докуменчĕсене суд хăш чухне саккунлă мар тесе йышăнма пултарни пирки ăнлантарнăччĕ.
Хаçат материалне ун чухне хăйне "кÿрентернĕ" тесе шухăшлакан Александр Козлов ыйтнипе хатĕрленĕччĕ. Паллă ĕнтĕ, статья кун çути курнă хыççăн кÿршĕсенчен тепĕринпе - Анатолий Углевпа та курса калаçма тиврĕ. Вăл вара ку историпе çыхăннă ытти ыйтусене хускатрĕ, пурăнмалли çурт харпăрлăхĕн докуменчĕсемпе паллашма сĕнчĕ. Çавăнпа та ыйту вĕçне-хĕрне тухас тесе яваплă çынсемпе калаçса пăхас терĕм, çĕр ыйтăвĕ епле пуçланса кайнипе интереслентĕм, вырăнта пулса куртăм, çынсемпе тĕл пултăм.
Кунта тÿрех асăнса хăварас пулать. Муркашри Восточная урам архитектурăпа строительствăн, санитарипе пушар хăрушсăрлăхĕн нимĕнле нормисене те тивĕçтермест. Пурăнмалли çурт-йĕрне те, сарай е гараж таврашне те, ытти йышши хуралтине те (вăл шутра туалетне те) кам мĕнле пĕлнĕ, çавăн пек вырнаçтарса тухнă. Хăш енчен кĕрсе хăш енпе çаврăнса тухмалли пирки те тÿрех ăнкарса илме йывăр. Хăшĕсем калашле, чăн-чăн "Муркаш Шанхайĕ". Пулса курман, анчах та Китайри Шанхайра лару-тăру кунтинчен самай йĕркеллĕрех пулĕ. Восточная урамри пур çурт-йĕре те саккунлă майпа туса лартни питĕ иккĕленÿллĕ. Çавăнпа та тивĕçлĕ органсен ку тĕлĕшпе "ревизи" туса ирттерни ытлашши мар пулĕ.
Ку сăмах май. Статьяри Александр Козлов пирки сăмах пуçарас пулсан вара кăштах историе аса илни ытлашши мар пек туйăнать. Хальхи вăхăтра Александр Козлов тата Анатолий Углев пурăнакан çурт-йĕр вырăнĕнче унччен 1980-мĕш çулсенче 2 строительство будки пулнă. Тепĕр майлă вĕсене бараксем темелле пулĕ. Бараксен "хуçи" ун чухнехи Муркашри юсавпа техника предприятийĕ пулнă. Александр Козлов та, Анатолий Углев та çав вăхăтра асăннă предприятире ĕçленĕ май, вĕсене пурăнма кунти çак çурт-йĕрпе тивĕçтернĕ. Пĕтĕмпе ку вырăнта вăл вăхăтра 2 барак-будка вырнаçнă, кашнийĕнчех предприятире ĕçлекенсен 2-шер çемйи, пĕтĕмпе вара 4 çемье пурăннă.
Пурăна-киле предприяти ĕçлеме пăрахнă май бараксем те хуçасăр пулса юлнă. Бараксенче пурăнакансем те кам ăçта май пур, унта пурăнма куçса пĕтнĕ, хăшĕсем хăйсен пурăнмалли çурт-йĕрне çĕкленĕ. Анатолий Углев та çак вырăнта хăйне валли кирпĕч çурт туса лартнă, ун чухнехи хуçасăр бараксем вырнаçнă çĕр участокне харпăрлăха çирĕплетнĕ.
Çав вăхăта ун чухне тепĕр барак çуртра пурăннă Александр Козловпа мăшăрĕ Елена Викториновна уйрăлнă. Еленăна хăйĕн ачипе пурăнма кунти общежити çуртĕнче пÿлĕм уйăрса панă (Восточная урамри 6-мĕш çуртра). Мĕншĕн тесен барак çурт пурăнма юрăхсăр пулнă ĕнтĕ. Районти техника инвентаризацийĕн бюровĕн (БТИ) докуменчĕсем çирĕплетнĕ тăрăх, ку пÿлĕме Елена Козлова пурăна-киле район администрацийĕн йышăнăвĕпе килĕшÿллĕн приватизаци туса хăйĕн харпăрлăхне çирĕплетнĕ.
Александр Козлов та баракра нумаях пурăнман, Чул хула облаçне тухса кайнă. Çавăн чухне ĕнтĕ çĕр участокне Анатолий Углев, хăй каласа панă тăрăх, чикĕлесе регистрациленĕ те. Александр Григорьевич вара Чул хула облаçĕнче урăх хĕрарăмпа çемье çавăрнă, унта пурăнма тытăннă.
Шел пулин те, истори кунпах вĕçленмест, пуçланать кăна. Çĕнĕ мăшăр Чул хула облаçĕнче тĕпленсе пурăнса пĕтереймест, вĕсен 2003 çулта каялла таврăнмалла килсе тухать. Урăх ниçта та пурăнма май çуккипе Александр Козловпа мăшăрĕ кирпĕч завочĕ патĕнчи барак çурта пурăнма вырнаçаççĕ. Анатолий Углев та хирĕç пулмасть. Мĕншĕн тесен юнашарти хуçасăр çуртра ун чухне тăтăшах вырăнти çамрăксем пухăннă, эрех ĕçнĕ, пирус туртнă. Çапла вара çывăхри çуртра пушар тухасран та шикленмелле пулнă. Унта хуçа пулсан вара шанчăклăрах тесе шухăшланă.
Анатолий Углев шухăшĕпе, тĕрĕссипе хуçасăр ку барака унчченех пăсса территорие тасатмалла пулнă. Юсавпа техника предприятийĕн ертÿçи те çапла тума сĕннĕ. Анчах та унччен çын пурăннă çурта пăсас килмен. Кайран вара çакă тепĕр майлă çаврăнса тухнă.
Çапла вара Александр Козлов çемйи ку баракра пурăнма тепĕр хут вырнаçнă. Анчах та пурăнма май çук çурта юсамасăр май килмест. Çавăнпа та Александр Григорьевич çурта тулашĕнчен керамблокпа купалама тытăннă.
Анатолий Углев хирĕç мар. "Купалатăрах, пурăнтăрах. Анчах та мĕншĕн çуртне ман çурт çумнех çыпăçтарса купаламалла-ха; Барак вăл никĕс ярса хăпартнă капиталлă çурт-йĕр мар вĕт-ха; Икĕ метр та пулин айккинерех куçарма май çукчĕ-и вара;" Хуравне те хăех парать: "Капла перекетлĕрех вĕт. Тăватă стена мар, виççĕ кăна купаламалла. Тĕрĕссипе капла унăн çурчĕ ман çуртăн пристройĕ пулса тăрать вĕт-ха".
Анатолий Углевăн пăшăрханăвне ăнланма пулать. Каллех пушар хăрушсăрлăхне аса илме тивет. Барак çурта хуçи кăмакана вутă хутса ăшăтать. Çитменнине кăмака мăрйине тепĕр енче мар, Углевăн çурчĕпе юнашар кăларнă. Çиллĕ çанталăкра кăна мар, ахаль чухне те хĕм таврашĕ юнашар çурт маччи çине сиксе ÿкес хăрушлăх пысăк. Кун пек чухне инкек пуласса кĕтсех тăр (сăн ÿкерчĕкре). Апла пулсан пушар хăрушсăрлăхĕн службисен те ку тĕлĕшпе хăйсен сăмахне калама вăхăт пулĕ. Инкек сиксе тухсан айăплине шырамалла ан пултăрччĕ. Инкеке асăрхаттарма çăмăлрах теççĕ вĕт-ха.
Татах тепĕр самант. БТИ-нче пулнă чухне Александр Козловăн çĕр участокĕн ыйтăвĕпе те интереслентĕм. Унăн хăйĕн çĕр участокне харпăрлăха регистрацилессипе нимĕнле чару та çуккине пĕлтерчĕç. Çĕр участокне чикĕлеттернĕ, кадастр паспортне илсе килнĕ хыççăн вара ыйтăва çывăх вăхăтрах татса пама шантарчĕç.
В. ШАПОШНИКОВ.