02 марта 2013 г.
Нумаях пулмасть республика Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев Чăваш Республикин Патшалăх Канашне тата пĕтĕм халăх патне яракан çулленхи Çырăвĕпе тухрĕ. «Тăван ен ырлăхĕшĕн тăрăшса ĕçлер, саккуна пăхăнса, таса чунпа пурăнар» Çырăвĕнче вăл иртнĕ тапхăрти ĕçсене пĕтĕмлетрĕ, умри задачăсем çинче чарăнчĕ.
Район пуçлăхĕпе, Ильич яч. хис. ял хуçалăх производство кооперативĕн ертÿçипе Игорь НИКОЛАЕВПА тĕл пулнă май Çыру пирки хăйĕн шухăшĕсене пĕлтерме ыйтрăм.
– Игорь Васильевич, малтанах Чăваш Ен Пуçлăхĕн Çырăвĕнчи пĕр самант пирки сирĕн шухăша пĕлес килет. Михаил Васильевич вырăнти хăй тытăмлăх органĕсен хăш-пĕр муниципалитет пĕрлĕхĕсене пысăклатас ыйтăва пăхса тухма вăхăт çитни пирки каларĕ. Эсир мĕн калама пултаратăр кун пирки;
– Ман шутпа кунта пĕр тĕрлĕ кăна хурав пулма пултараймасть. Кашни конкретлă тĕслĕхпе уйрăммăн калаçмалла. Çапах та уйрăм ял тăрăхĕсене пĕрлештерес ыйту тухса тăма пултарать. Çакă чи малтанах кулленхи çивĕч ыйтусене вăхăт ыйтнă пек татса пама пултарайман, ресурссем, кадрсем енĕпе хавшакрах, япăх инфраструктурăллă ял тăрăхĕсене пырса тивме пултарать. Малашне ял тăрăхĕсене финансласси территорире мĕн чухлĕ çын пурăннине кура пулса пымалла. Пирĕн районшăн ку ыйту актуаллах та мар пулĕ. Çапах та ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсен шухăшласа пăхмалли те пурах. Вырăнти халăх интересĕсене тĕпе хурса ĕçлесе пымалла, халăхшăн ытларах тăрăшмалла чи малтанах.
Кунта вырăнти çынсен шухăш-кăмăлне шута илмесĕр те май çук. «Ку ĕçе анлăн сÿтсе явса, граждансен шухăшĕсене шута илсе тата вĕсен прависене хĕсĕрлемесĕр туса ирттермелле» тесе тĕрĕсех палăртрĕ Михаил Васильевич.
– Пирĕн район экономикишĕн агропромышленноç комплексĕ пĕлтерĕшлĕ отрасль шутланать. Эсир ял хуçалăх производство кооперативне ертсе пыратăр. Çавăнпа та Çырупа паллашнă май ял хуçалăх аталанăвĕн майĕсем пирки мĕн калама пултаратăр;
– Паян пурнăç çавна кăтартса парать. Унчченхи пек пурăнма юрамасть. Малашлăха пăхса ĕçлесе пырас пулать. Манма кирлĕ мар. Ял хуçалăх отраслĕ те тупăш кÿме тивĕç. Чи малтанах çĕр çинче пурин те хуçалла ĕçлеме хăнăхас пулать. Çĕрпе усă курассинче çирĕп йĕрке кирлĕ. Усă курмасăр, акмасăр-лартмасăр выртакан çум курăк айĕнчи çĕр лаптăкĕсем пулмалла мар. Пирĕншĕн чи малтанах çĕр пысăк пуянлăх пулса тăрать. Ку вăл ĕмĕрсен чăнлăхĕ.
Михаил Васильевич инвестици илĕртÿлĕхне аталантарасси çине пысăк тимлĕх уйăрчĕ. Ял хуçалăхĕнче те ку çапла пулмалла. Çакă паянхи кун ыйтакан пысăк производство хăвачĕсене йĕркелеме май парĕ. Вĕсем туса илекен продукци те тĕнче стандарчĕсене тивĕçтерме, конкуренцие чăтма пултарĕ. Çакă вара пирĕн çĕр-шыв тĕнчери суту-илÿ организацине кĕнĕ май питех те пысăк пĕлтерĕшлĕ пулса тăрать. Кунпа пĕрлех ял хуçалăхĕнче экологи тĕлĕшĕнчен таса продукци туса илесси пĕлтерĕшлĕ.
Пысăк инвестици проекчĕсем пурнăçа кĕнин тĕслĕхĕсем вара районта та çук мар. «Путь Ильича» агрофирмăнах илер. Асăннă пысăк сĕт комплексĕ пирки хăйĕн Çырăвĕнче республика Пуçлăхĕ те ырăпа асăнчĕ. Апла пулсан эпир тĕрĕс çулпа пыратпăр.
Çавна та каласа хăварас пулать. Ял хуçалăхне аталантарса пырассинче çăмăл çул-йĕр шырама кирлĕ мар. Паллă ĕнтĕ, кунта патшалăх пулăшăвĕсĕр май çук. Çапах та юлашки вăхăтра ял хуçалăх продукцине туса илме патшалăх укçа-тенкĕ хывассинче те уйрăмлăхсем пур. Çĕр-шыв шайĕнче чи малтанах пусă çаврăнăшĕнче миçе гектар çĕр пулнине кура пулăшу мелĕсемпе тивĕçтересси пурнăçа кĕрсе пырать.
– Игорь Васильевич, республика Пуçлăхĕ Çырура эрехпе ашкăнассипе, пирус туртассипе кĕрешессин, массăллă спорта аталантарассин ыйтăвĕсене те пысăк тимлĕх уйăрчĕ.
– Çакă ăнсăртран мар. Эрех ĕçнипе, пирус туртнипе кĕрешесси чăннипех те çĕр-шыв шайĕнчи пĕлтерĕшлĕ задача пулса тăчĕ. Акă нумаях пулмасть Раççей Президенчĕ Владимир Путин пирус туртнипе кĕрешесси пирки калакан саккуна алă пусни те çавна çирĕплетсе парать.
Паллă ĕнтĕ, çынсен сывлăхне сыхлама, чир-чĕртен сиплеме сахал мар укçа-тенкĕ тăкакланать. Çак тăкаксене чакарас тесен профилактика ĕçне лайăхрах туса пымалла. Çынсем хăйсен сывлăхĕшĕн хăйсем ытларах тăрăшчăр. Пирус туртни, эрех ĕçни çын сывлăхне мĕн тери пысăк сиен кÿни пирки мĕн ачаранах ăса хывтармалла.
Обществăри сиенлĕ йăласемпе кĕрешессинче чару мелĕсемпе кăна усă курни çителĕксĕр пулнине Михаил Васильевич тĕрĕсех асăнса хăварчĕ. «Пурнăç çакна кăтартса парать, чару майĕсем çак ĕçре кĕтнĕ пек усă памаççĕ, уссинчен ытларах сиен кÿреççĕ», – терĕ вăл. Унăн сăмахĕсемпе килĕшмесĕр май çук. Халăх хушшинче ăнлантару ĕçне анлăрах туса пыма тивет. Çак ĕçе вара çитĕннисем хушшинче кăна мар, çамрăксем хушшинче те анлăн йĕркелес пулать.
Эрех ĕçнипе, пирус туртнипе кĕрешессинче çынсене массăллă спорта явăçтарни пысăк усă кÿме тивĕç. Çавна валли вара пур условисем те çителĕклĕ темелле. Халăха спортпа туслашма ытларах явăçтарни сывă пурнăç йĕркин пĕлтерĕшĕпе унăн уссине ăнлантарас ĕç пахалăхне ÿстерме пулăшĕ. Çакăнта коллектив ертÿçисен хăйсен те ыттисемшĕн тĕслĕх пулса тăмалла тесе шухăшлатăп.
Спортпа туслă çын сывлăх енчен те çирĕп, унăн ĕçлес пултарулăхĕ те пысăк. Çавăнпа шкул çулĕсенчен тытăнсах ачасене спорта явăçтарасси пурнăç норми пулса тăмалла. Ку тĕлĕшпе районти «Сывлăх» физкультурăпа спорт комплексĕн, ачасемпе çамрăксен спорт шкулĕсен майĕсемпе анлăрах та туллинрех усă курни кирлĕ. Ахальтен мар ĕнтĕ республика Пуçлăхĕ çитес 3 çул хушшинче шкул çулĕнчи кашни иккĕмĕш ачанах ачасемпе çамрăксен спортне явăçтарасси пирки задача лартать.
Массăллă спорт ăмăртăвĕсем йĕркелесси пирĕн хуçалăхра яланах ырă йăлара пулнă. Акă нумаях пулмасть Совет Союзĕн Геройне, пирĕн ентеше, Уйкас Апаш ялĕнче çуралса ÿснĕ Яков Анисимова халалласа йăлана кĕнĕ спорт ăмăртăвĕсем иртрĕç. Ял командисем волейболла, шашкăлла выляссипе вăй виçрĕç. Çитес çул вара мини-футболла тата сĕтел çи теннисла выляссине те ăмăртусен программине кĕртме палăртнă.
– Игорь Васильевич, калаçăва хутшăннăшăн тавтапуç. Юлашкинчен пĕтĕмлетсе мĕн калас кăмăл пур;
– Хăйĕн çулленхи Çырăвĕнче республика Пуçлăхĕ халăх хуçалăхĕн пур отраслĕ умĕнче тăракан задачăсене те палăртрĕ, умри ĕçсене уçăмлатрĕ. Апла пулсан палăртнă тĕллевсене пурнăçа кĕртессипе кашнийĕнех хăйĕн вырăнĕнче хĕрÿ ĕçе кÿлĕнес пулать.
В. ШАПОШНИКОВ
калаçнă.