09 августа 2014 г.
Республикăри пекех, пирĕн район çыннисем те Чăваш Республикин "Чăваш Республикин "Чăваш Республикинче вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелесси çинчен" Саккунне улшăнусем кĕртесси çинчен" Саккун проектне анлăн сÿтсе яваççĕ. Мĕнлерех пулмалла вырăнти влаç тытăмĕ, унăн ĕçне эффективлăрах тăвас тесен саккуна мĕнле улшăнусемпе тÿрлетÿсем кĕртмелле; Çакăн пирки хăйсен шухăшĕсене пĕлтерме кăмăл турĕç хаçат вулакансем.
Геннадий Юрьевич ЛЮБИМОВ, Муркаш район администрацийĕн ятарлă программăсен пайĕн пуçлăхĕ, депутатсен районти Пухăвĕ çумĕнчи çамрăксен парламенчĕн членĕ:
- Эпĕ шутланă тăрăх район муниципалитечĕн шайĕнче икĕ пуçлăх - район администрацийĕн тата район пуçлăхĕ икĕ çын пулни кирлех мар. Район администрацийĕн пуçлăхĕ çав вăхăтрах район пуçлăхĕн тивĕçĕсене те пурнăçласа пырсан тĕрĕсрех пулĕ. Паллă ĕнтĕ, унăн ответлăхĕ пысăк пулать. Çавăнпа та ăна пĕтĕм халăхпа тÿрремĕн суйласан тĕрĕсрех. Çакă район ертÿçисем тĕлĕшпе çынсен шанаслăхне ÿстерĕ, çынсен кулленхи ыйтăвĕсене те конкретлă та эффективлă татса пама май парĕ. Район администрацийĕн пуçлăхне халăхпа суйланă май вăл депутатсен районти Пухăвĕпе пĕр шайра пулса тăрать. Çапла вара тĕрлĕрен йышăну тунă чухне депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсем пекех унăн та сасă пулать.
Паллă ĕнтĕ, халăх суйлавĕ тетпĕр пулсан, кунта парти списокĕсемпе сасăласси пулмалла мар. Суйлавçăсем хăйсем камшăн сасăланине пĕлсе тăччăр. Кайран вара кирлех пулсан унран ыйтма пултарччăр. Çавăнпа та депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсене те, депутатсен ял тăрăхĕсенчи Пухăвĕсен депутачĕсене те пĕр мандатлă округсем тăрăх кăна суйламалла. Паллах, тĕрлĕрен партисем те, общество юхăмĕсем те хăйсен кандидачĕсене сĕнме пултараççĕ.
Ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсене вара депутатсен ял тăрăхĕсенчи Пухăвĕсен депутачĕсен йышĕнчен суйласан тĕрĕсрех пулĕ. Унччен вара çак должноçе сĕнекен кандидатурăна район администрацийĕн пуçлăхĕпе сÿтсе явмалла. Ял тăрăхĕн пуçлăхне вырăнти депутатсем суйлаççĕ. Çак схемăпа усă курни ял тăрăхĕсенчи депутатсен корпусне активлăрах пулма хистеме тивĕç. Кунпа пĕрлех вăхăт иртнĕ май кадрсен резервне хатĕрлеме майсем пулĕç, ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсен суйлавне ирттерессипе çыхăннă укçа-тенкĕ тăкакĕсенчен те хăтăлма май пулĕ.
Ял тăрăхĕсен шайĕнче татса памалли полномочисене самай чакарса район шайне куçарнине тĕрĕсех тесе шутлатăп. Мĕншĕн тесен ял тăрăхĕсен хальхи бюджечĕпе пысăк укçа-тенкĕ хывмалли ĕçсене ниепле те пурнăçлама май çук.
Алевтина Фирсовна КОРНЕЕВА, Пĕтĕм Раççейри "Единая Россия" политика партийĕн Муркаш районĕнчи вырăнти уйрăмĕн ĕçтăвкомĕн ертÿçи:
- Кăçалхи майăн 27-мĕшĕнче федерацин патшалăх влаçĕн халăх суйлакан тата ĕç тăвакан органĕсене йĕркелессине пырса тивекен саккун йышăнчĕç. Унпа килĕшÿллĕн халĕ Чăваш Республикин "Чăваш Республикинче вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелесси çинчен" Саккунне улшăнусем кĕртме палăртнă. Унăн проектне пичетлесе кăларнă ĕнтĕ. Халĕ ăна республикăри пĕтĕм халăхпа пĕрле сÿтсе яваççĕ. Çакă вăл пĕтĕмпех влаçа халăха çывăхарах тăвас, çынсен кулленхи ыйтăвĕсене татса пама майсем ытларах пулччăр тесе туса ирттерекен улшăнусем тесе шутлатăп.
Республикăн "Чăваш Республикин "Чăваш Республикинче вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелесси çинчен" Саккунне улшăнусем кĕртесси çинчен" Саккун проекчĕпе паллашнă май çавна калас кăмăл пур. Район пуçлăхне тата район администрацийĕн пуçлăхне пĕтĕм халăхпа тата пĕр çынна суйласан тĕрĕсрех пулмалла пек туйăнать. Çавăн чухне район пуçлăхĕн полномочийĕсем пысăкланĕç тата анлăланĕç, ăна граждансем шанассин шайĕ те ÿсĕ.
Депутатсене - район шайĕнчисене те, ял тăрăхĕ шайĕнчисене те - халăхпа суйламалла. Мĕншĕн тесен вĕсен халăх, суйлавçăсен интересĕсене хÿтĕлемелле.
Ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсене вара вырăнти депутатсен шайĕнчен уйăрса лартсан тĕрĕсрех пек туйăнать. Пĕрремĕшĕнчен çакă ял тăрăхĕн пуçлăхĕн суйлавне ирттерсе бюджет укçи-тенкине сахал мар тăкаклассинчен хăтăлма пулăшать, иккĕмĕшĕнчен вырăнти депутатсен статусĕ те ÿсĕ. Мĕншĕн тесен депутата суйлама авторитетлă, сумлă, çынсен шанăçне тивĕçнĕ кандидатсене сĕнме тытăнĕç. Вĕсенчен кашниех ял тăрăхĕн пуçлăхĕн тивĕçне хăйĕн çине илме хатĕр пулмалла.
Александр Николаевич КУЛИКОВ, Муркашри "Сывлăх" физкультурăпа спорт комплексĕн директорĕ, депутатсен Муркаш ял тăрăхĕнчи Пухăвĕн депутачĕ:
- Чăннипех те хальхи вăхăтра вырăнти хăй тытăмлăх системин йĕркеленĕвĕнче ăнланмалла мар хăш-пĕр самант çуралать. Çавăнпа та вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелессипе çыхăннă федераци шайĕнчи саккунсене улшăнусем кĕртни ăнсăртран мар. Çак улшăнусене республика шайĕнче те туса ирттерме тивет. Çавăнпа та халăхпа сÿтсе явма Чăваш Республикин "Чăваш Республикин "Чăваш Республикинче вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелесси çинчен" Саккунне улшăнусем кĕртесси çинчен" Саккун проектне туса хатĕрленĕ те.
Хальхи вăхăтра юридици тĕлĕшĕнчен пăхсан район администрацийĕн пуçлăхĕн ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсен ĕçне-хĕлне хутшăнма е тĕрĕслесе тăма полномочи çук. Мĕншĕн; Мĕншĕн тесен вĕсене пĕтĕм халăхпа суйланă. Анчах та пĕтĕмĕшле илсен районта мĕн пулса иртнишĕн чи малтанах район администрацийĕн пуçлăхĕ, депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсем, район пуçлăхĕ яваплă пулса тăраççĕ.
Ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсене пĕтĕм халăхпа суйлĕç е депутатсен ял тăрăхĕнчи Пухăвĕн депутачĕсен йышĕнчен - ку ытлах пĕлтерĕшлĕ мар тесе шутлатăп. Анчах та вырăнти пуçлăха депутатсен йышĕнчен суйланă чухне бюджет укçине сахал мар перекетлесе хăварма май пулĕччĕ. Мĕншĕн тесен суйлав ирттересси яланах укçа-тенкĕпе çыхăннă. Депутатсене вара халăх суйлать.
Район пуçлăхĕн статусĕ паян ăнланмаллах мар. Должноçри чи аслă çыннăн нимĕнле полномочи те çук. Çавăнпа та ăна пĕтĕм халăхпа суйлас пулсан унăн полномочийĕсем те анлăланĕç, çав вăхăтрах ăна граждансем шанассин шайĕ те ÿсĕ. Паллă ĕнтĕ, депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсене те пĕтĕм халăхпа суйлас пулать, парти списокĕсемпе мар, пĕр мандатлă суйлав округĕсем тăрăх.
В. ШАПОШНИКОВ
калаçнă.