06 августа 2014 г.
"Пĕрлĕхлĕ Раççей" парти пуçарнă "Халăх тĕрĕслевĕ" проектпа килĕшÿллĕн иртнĕ уйăх вĕçĕнче асăннă партин вырăнсенчи уйрăмĕсен ĕç тăвакан комитечĕсем Тăвай, Красноармейски, Елчĕк тата Вăрмар районĕсенче пурăнакансемпе - сĕт тирпейлеме паракансемпе, сĕте сутăн илекенсемпе тĕл пулусем ирттернĕ.
Çак ĕçĕн тĕллевĕ республикăра халăхран сĕт сутăн илессин рынокĕнчи конкуренцине аталантармалли мерăсене епле пурнăçланине, сĕт пухакансен тÿрĕ кăмăллăхне тĕрĕслесси, потребительсен сĕт пухакан кооперативĕсен тухăçлă ĕçне йĕркелеме пулăшасси пулса тăрать.
Тĕл пулу Тăвай районĕнчи сĕт паракан çынсемпе иртнĕ. Партин вырăнти уйрăмĕн делегацийĕ сĕт паракансен шухăшĕсемпе паллашнă. Тĕрĕслев пулнă вăхăтра сĕте 1 литрне 11 тенкĕпе сутнă, ял çыннисем сĕт хакне пысăклатма ыйтнă. Асăннă тăрăхра çумăр пулманнипе выльăх апачĕ янтăласси те чăрмавлă. Çынсене сĕтĕн кашни литрĕшĕн субсиди памалли программа тĕслĕхĕпе патшалăх кăçал та ĕне тытакансене пулăшасси интереслентерет.
Черетлĕ тĕл пулу Елчĕк районĕнче иртнĕ. Сĕт пухас енĕпе предпринимательсен хушшинче конкуренци пуррине шута илсе вăл вăхăтра пĕр литр сĕтшĕн 13 тенкĕ тÿленĕ. Темиçе ялта сĕт пухассине йĕркеленĕ "Комбайн" ЯХПК литршăн 12,5 тенкĕ тÿленĕ. Сĕт пухакан ытти предпринимательсен хакĕсене шутласан Елчĕк районĕнче халăх вăтамран сĕт 11 тенкĕпе сутать. Вăрмар районĕнчи Тикаш ял тăрăхĕнче Канашри сĕт заводне яракан сĕтĕн кашни литрĕшĕн 11 тенкĕ тÿлеççĕ. Тĕрĕслеве лекнĕ ытти тăрăхри хак та çÿлерех асăннисем майлах.
Çапла вара çынсем çакăн пек пĕтĕмлетеççĕ. Ял çыннисем çуллахи вăхăтра, сĕт сăвассин шайĕ пысăк чухне, ăна сутăн илмелли хаксем тăруках чакса кайнăшăн пăшăрханаççĕ. Вĕсем шухăшланă тăрăх çак ыйтăва чи çÿллĕ шайра татса памалла. Кунта хăйне майлă хăрушлăх та пур, çакнашкал лару-тăру хушма хуçалăхра выльăх шутне чакарасси патне илсе пыма пултарать.
Тĕл пулăва çапла пĕтĕмлетмелле - сĕт туса илекен хуçалăхсене тÿрремĕн тата яланхи пулăшу памалла. Çак сĕнĕве-ыйтăва ял хуçалăхне патшалăх енчен пулăшмалли мерăсем йышăнмашкăн парти тата влаç тытăмĕсене çитерĕç.
Ку ыйтăва Чăваш Ен Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев яланхи тимлĕхре тытать. Юлашки вăхăтра районсенче пулнă май вăл халăхран сĕт сутăн туянакан сĕт хакĕпе çыхăннă ыйтăва пĕрре кăна мар тапратнă.
Нумаях пулмасть Правительствăн АПК ыйтăвĕсемпе ĕçлекен комиссийĕн тата Чăваш Республикин Ял хуçалăх министерствин коллегийĕн вырăна тухса ирттернĕ ларăвĕнче вăл сĕт пухакансен тÿрĕ кăмăллăх çине алă сулакансене çивĕччĕн критикленĕ.
- Сĕт паракансене тÿлекен тата тирпейлекен предприятисене сутакан хаксен хушшинчи уйрăмлăхăн пысăк пайне хăйсене хăвараççĕ. Паян республикăри сĕте сутăн илмелли хаксем лайăх. Халăхран литрне 13 тенкĕрен кая мар хакпа туянмалла, - тенĕ Михаил Васильевич.
Партин "Халăх тĕрĕслевĕ" проекчĕн, çавăн пекех Правительство членĕсене ку енĕпе витĕмлĕрех ĕçлеме, халăхран сĕте сутăн илессин сферинчи тÿрĕ кăмăллă конкуренцие аталантарас енĕпе йĕрке кĕртме сĕннĕ.
Палăртса хăварар, сĕт туса илессине хăпартма выльăх-чĕрлĕх ĕрчетессине аталантарас, çак отрасле патшалăх енчен тĕрев кÿрессин ăнăçлăхне хăпартассине ял хуçалăхĕнчи чи пысăк пĕлтерĕшлĕ тĕллевсен шутĕнче "Пĕрлĕхлĕ Раççей" ялавĕ айĕнче апрельте Волгоградра иртнĕ Раççейри ял тăрăхĕсен депутачĕсен съездĕнче каланă.
Июльте Раççей Президенчĕ Владимир Путин Раççей Ял хуçалăх министерствине сĕт отрасльне аталантармалли вăрăм тапхăрлăх программăна пурнăçламалли сĕнÿсем хатĕрлеме, сĕте сутăн илмелли чи пысăк хаксене çирĕплетмелли майсене пăхса тухма хушнă.