19 июля 2014 г.
Вырăнти хăй тытăмлăх органĕсем халăха чи çывăх влаç органĕсем пулса тăраççĕ. Çавăнпа та вĕсем епле ĕçленипе вырăнти çынсен пурнăçĕ тÿрремĕнех çыхăннă. Тепĕр енчен, вырăнти хăй тытăмлăх вăл халăх влаçĕ шутланать те.
2014 çулхи майăн 27-мĕшĕнче федерацин 136-ФЗ номерлĕ Саккунне йышăнчĕç. Унпа килĕшÿллĕн "Раççей Федерацийĕн субъекчĕсен патшалăх влаçĕн саккунсем кăларакан тата ĕç тăвакан органĕсене йĕркелессин пĕтĕмĕшле принципĕсем çинчен" Саккунăн 263-мĕш статйине тата Федерацин "Раççей Федерацийĕнчи вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелессин пĕтĕмĕшле принципĕсем çинчен" Саккунне улшăнусем кĕртнĕ. Çак улшăнусене халăхпа сÿтсе явма республикăра 35 çынран тăракан ĕç ушкăнĕ туса хунă.
Ĕç ушкăнĕн членĕсем тĕрлĕ шайри вырăнти хăй тытăмлăх органĕсене йĕркелессине анлăн сÿтсе явас тĕллевпе муниципалитет йĕркеленĕвĕсене кайса çÿреççĕ, халăхпа тĕл пулаççĕ, саккунсене кĕртме сĕнекен улшăнусемпе паллаштараççĕ, çынсен шухăш-кăмăлне шута илеççĕ. Кайран вара пурин сĕнĕвĕсене те шута илнĕ хыççăн вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелессипе Чăваш Республикин саккунне улшăнусем кĕртме йышăнĕç.
Пирĕн районта июлĕн 17-мĕшĕнче ĕç ушкăнĕн членĕсем - Чăваш Республикин Министрсен Кабинечĕн Председателĕн çумĕ - Чăваш Республикин Пуçлăхĕн Администрацийĕн ертÿçи Александр Иванов, Чăваш Республикин Патшалăх Канашĕн депутачĕ Владимир Михайлов, республикăри "Советская Чувашия" хаçатăн тĕп редакторĕ Владимир Васильев пулчĕç. Вĕсем район администрацийĕн ларусен залĕнче депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсемпе, район администрациĕн ĕçченĕсемпе, ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсемпе, политика партийĕсемпе пĕрлешÿсен, обществăлла организацисемпе ĕç çынни коллективĕсен представителĕсемпе тĕл пулчĕç. Тĕл пулăва район администрацийĕн пуçлăхĕ Ростислав Тимофеев хутшăнчĕ.
Ростислав Николаевич шучĕпе вырăнти хăй тытăмлăхăн хальхи системи çынсен ыйтăвĕсене туллин тивĕçтереймест. Юридици тĕлĕшпе илес пулсан район администрацийĕн пуçлăхĕн ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсен ĕçне-хĕлне контроллесе тăма полномочи çук. Вĕсене пĕтĕм халăхпа суйланă. Анчах та районта мĕн пулса иртнишĕн пĕтĕмпех район администрацийĕн пуçлăхĕн, çавăн пекех депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсен тата район пуçлăхĕн явап тытма тивет.
Ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсене пĕтĕм халăхпа суйлĕç е вырăнти депутатсенчен - ытлашши пысăк пĕлтерĕшлех мар. Çапах та иккĕмĕш тĕслĕхĕнче суйлав ирттерме каякан расхутсене самай чакарма май килĕччĕ.
Район пуçлăхĕн статусĕ те хальхи вăхăтра уçăмлах мар. Пĕр енчен пăхсан вăл чи пысăк должноçри çын, хăйĕн вара нимĕнле полномочи те çук. Ăна халăхпа суйлас пулсан вара полномочисем те анлăланĕç, халăх шанăçĕ те ÿсĕ. Ростислав Николаевич шухăшĕпе район шайĕнчи депутатсене те халăх суйламалла.
Вырăнти хăй тытăмлăха йĕркелессин системине кĕртекен улшăнусене сÿтсе явнă çĕре Муркашсем питĕ активлă хутшăнчĕç. Тĕл пулу итогĕсене пĕтĕмлетнĕ май çакна ЧР Министрсен Кабинечĕн Председателĕн çумĕ - Чăваш Республикин Пуçлăхĕн Администрацийĕн ертÿçи Александр Иванов та палăртрĕ. "Эпир пулса курнă районсенчен эсир чи активлисем пулни палăрчĕ. Эсир хăвăрăн шухăш-кăмăлăра чăннипех те уççăн палăртрăр пулĕ тетĕп", - терĕ вăл.
Саккунри улшăнусем пирки хăйсен сĕнĕвĕсене палăртнисем шутĕнче вара депутатсен районти Пухăвĕн депутачĕсенчен Борис Андреев, Александр Сидюшкин, Валерий Кожанов, Валерий Вязов, Альберт Иванов, район администрацийĕн пуçлăхĕн çумĕ - пай пуçлăхĕ, районти территори суйлав комиссийĕн председателĕ Лилия Тарасова, КПРФ районти комитечĕн ертÿçи Татьяна Кондратьева, Катькас ял тăрăхĕн пуçлăхĕ Геннадий Лебедев, Мичурин ячĕпе хисепленекен агрофирма ертÿçи Борис Михайлов пулчĕç, чылайăшĕ саккунри ку е вăл улшăнăва конкретлă тĕслĕхсемпе сăлтавлама тăрăшрĕ.
Тĕл пулу итогĕсене пĕтĕмлетнĕ май çавна каламалла. Пуçлăх - района ертсе пырать-и вăл е ял тăрăхне - халăх умĕнче ответлă çын. Çавăнпа та тĕл пулăва хутшăннисенчен ытларахăшĕ ку должноçа çынсене пĕтĕм халăхпа суйламаллине палăртрĕ. Район шайĕнче пĕр пуçлăх кăна кирлĕ е иккех; Ку тепĕр ыйту. Ял тăрăхĕн пуçлăхне вырăнти депутатсен йышĕнчен суйламалла тенĕ шухăшра та чăнлăх çук мар. Пур шайри депутатсене те, паллă ĕнтĕ, халăхпа суйламалла, анчах та партин е ыттин списокĕпе мар, пĕр мандатлă округсем тăрăх.
Çапла, сĕнÿ нумай. Ку вăл çапла пулмалла та. Пур çĕрте те пĕр стандарт юрăхлă мар. Александр Степанович палăртнă тăрăх вырăнти хăй тытăмлăх формисем вырăнсенче расна пулма пултарассине саккунра та палăртса хунă. Муркашсен сĕнĕвĕсемпе шухăшĕсене вара вăл пурне те ĕç ушкăнне çитерме шантарчĕ.
В. ШАПОШНИКОВ.