02 апреля 2014 г.
Ялсемпе хуласенче йытăсемпе кушаксене усрамалли правилăсем пурри ăнсăртран мар. Мĕншĕн тесен шăпах кушаксемпе йытăсем урнин чирне анлă саракан тата сармалли тĕп çăл куçсем пулса тăраççĕ. Кунпа пĕрлех выçлăхпа кĕрешсе ялсем таврашне чăх-чĕп тытма тата çынсем кăларса пăрахнă каяшсемпе тăранса пурăнма пыракан тилĕсем те урнин чирĕ сарăлас хăрушлăха ÿстереççĕ. Çакăн пирки Патшалăх ветеринари службипе Чăваш Республикинчи Роспотребнадзор управленийĕ тăтăшах асăрхаттарса тăраççĕ. Пирĕн районта та урнин чирĕ тупăннă тĕслĕхсем пулмарĕç мар. Вĕсем кашнинчех яла пырса кĕнĕ тилĕпе çыхăннă. Урнин чирне хирĕç прививка туман йытăсем урама пырса кĕнĕ тилĕпе çапăçса кайни пĕрре пулнă ÿкерчĕк мар. Çакнашкал кашни тĕслĕхпех ирттернĕ тĕрĕслевсем урнин чирĕн паллисене палăртрĕç. Çавăнпа та ку чир тĕлĕшпе ăнлантару ĕçĕ ирттерни нихăçан та ытлашши пулмасть.
Урнин чирĕ вăл - хăрушă инфекци. Çак чиртен инкубаци тапхăрĕнче çеç çăлăнса юлма пулать. Чир аталанма пуçласан вара... Раççей Федерацийĕнче юлашки çулсенче чĕрчунсем хушшинче урнин чирĕ сарăлас хăрушлăх пĕртте чакмасть. Унпа çынсем чирлес хăрушлăх та пĕчĕк мар. Юлашки çулсенче çĕр-шывра урнин чирĕн эпизоотийĕ сарăлас юхăм палăрать. Çакăнта тилĕсем тĕп вырăнта. Кунпа пĕрлех ялсенчи хуçасăр йытă-кушак та хăрушлăха вăйлатаççĕ кăна. Йытă-кушак тенĕрен çакна каласа хăварас килет. Чăваш Республикин Министрсен Кабинечĕ ялсемпе хуласенче йытăсемпе кушаксем усрамалли правилăсене çирĕплетнĕ. Вырăнсенче çакна пит пăхăнсах каймаççĕ. Тĕрĕссипе вара хуçасăр йытăсем обществăшăн пысăк ыйту кăларса тăратрĕç. Вĕсем ял çыннисене выльăх-чĕрлĕхпе чăх-чĕп тытса сиен кÿнипе пĕрлех хăрушă чир саракансем те пулса тăчĕç. Тĕслĕх вырăнне урнин чирнех илер-ха: урнин чирĕпе чирлĕ йытă çыртсан, çын çийĕнчех тивĕçлĕ медицина пулăшăвĕ илмесен, çак чиртен сывалма çук. Çакна шута илсе вырăнсенчи выльăх тухтăрĕсем йытăсемпе кушаксене урнин чирĕнчен профилактика прививкисем тăвассине кун йĕркинчен кăлармаççĕ. Анчах çакă ялсенчи пур йытă-кушак та профилактика мероприятийĕсене лекнине пĕлтермест. Çапла вара урнин чирĕн хăрушлăхĕ çухалмасть.
Чăваш Республикинче иртнĕ çулсенче урнин чирне вуншар регистрациленĕ. Вĕсен шутĕнче урнин чирĕнчен прививка туман йытăсемпе кушаксем те сахал мар. Çапла вара урнин чирĕпе кĕрешесси те кун йĕркинчен тухмасть. Паян выльăх чирĕсемпе кĕрешекен районти станци специалисчĕсем урнин чирĕнчен вакцинăлас ĕçе пуçларĕç. Çавăнпа та выльăх тухтăрĕсем урнин чирĕнчен прививка тăвасси пирки пĕлтерсен кил хуçисен йыттисене палăртнă вырăна вăхăтра çавăтса тухмалла.
Ял çыннисен хăйсен килĕсенчи йытăсене прививка тăвассинчен сиктерсе хăварас марччĕ. Ял тăрăхĕсенче те йытăсем ирĕкре хуçасăр чупса çÿренине чарма тивĕçлĕ мерăсем йышăнасчĕ.
Л. БОЯРИНОВА,
районти выльăх чирĕсемпе кĕрешекен
станцири ертсе пыракан выльăх тухтăрĕ.