29 марта 2014 г.
Чăваш Республикин Финанс министерствин пĕтĕмлетĕвĕсемпе 2013 çулта республика бюджетне тупăшсем енĕпе 35 млрд. та 622 млн. тенкĕлĕх пурнăçланă, 2012 çул шайĕнчен ÿсĕм 2 млрд. та 363 млн. тенкĕ е 7,1:. Харпăр хăй тупăшĕсене (налуксем, налук шутланманнисем) 20 млрд. та 385 млн. тенкĕ чухлĕ пурнăçланă, 2012 çул шайĕнчен ÿсĕм 9,2:.
Чăваш Ен çак кăтарту ÿсĕмĕн хăвăртлăхĕпе федерацин Атăлçи округĕнчи регионсем хушшинче 2-мĕш вырăнта, кунта вăтам кăтарту - 103,5:, Раççей Федерацийĕпе - 101,6:. 2013 çулта налук тата налуксем шутланман тупăшсен хăвăртлăхĕпе Чăваш Ен федерацин Атăлçи округĕнчи регионсем хушшинче 4-мĕш вырăн йышăннă, 2012 çулхинчен 2 картлашка çÿлерех хăпарнă.
Харпăр хăйĕн тупăшĕсем пысăк хăвăртлăхпа ÿсни налук хăвачĕ çирĕпленнине, организацисен финанспа хуçалăх тĕлĕшĕнчи лару-тăрăвĕ лайăхланнине, çавăн пекех республика ертÿлĕхĕн йышăнăвĕсем тивĕçлипех усă кÿнине пĕлтерет.
Чăваш Республикине бюджет тивĕçтерĕвне шайлаштарма паракан дотацисем ÿссе пынă. Çакă республика Правительстви федераци бюджетĕнчен хушма укçа явăçтарас тĕлĕшпе тухăçлă ĕçленине çирĕплетет. Ÿсĕм хăвăртлăхĕпе 2013 çулта республика федерацин Атăлçи округĕнчи субъекчĕсем хушшинче 4-мĕш вырăн йышăннă.
2013 çулта республика бюджечĕн харпăр хăй тупăшĕсен тытăмĕнче налук тупăшĕсем 95,3: йышăнаççĕ, налук шутланман тупăшсем - 4,7:. Налук хумалли тытăма çĕнетсе улăштармалли ĕçсем ирттернипе 2013 çулта налук тупăшĕсен калăпăшĕ 2012 çулхинчен 1 млрд. та 579 млн. тенкĕ ÿснĕ. Çапла вара отчетлă çулта налук тупăшĕсем 19 млрд. та 420 млн. тенкĕ ÿснĕ.
Республика Финанс министерствин кăтартăвĕсемпе 2013 çулта харпăр хăй тупăшĕсем тăрăх планран ытлашши 332,2 млн. тенкĕ пырса кĕнĕ, çав шутра уйрăм çынсен тупăшĕсенчен илекен налук - 54,3 млн. тенкĕ, организацисен пурлăхĕнчен илекен налук - 159,6 млн. тенкĕ, 2012 çулхинчен ÿсĕм 8,8: тата 37,9:.
Çакă та пысăк пĕлтерĕшлĕ: отчетлă çулта республика бюджечĕн тупăшĕсем 2007 - 2008 çулхи кризисченхи кăтартусенчен 1,5 - 2 хут ÿснĕ. Ку финанспа экономика сферинче йывăр лару-тăрăва çĕнтерес енĕпе Чăваш Республики бюджет, финанс, налук политикине пĕлсе тытса пынине çирĕплетет.
2013 çулта бюджета расхутсем енĕпе 36 млрд. та 792 млн. тенкĕлĕх пурнăçланă, 2012 çул шайĕнчен ÿсĕм 1 млрд. та 575 млн. тенкĕ е 4,5:.
Чăваш Республикин республика бюджечĕн тĕп палли - социаллă пĕлтерĕшлĕ пулни: социаллă пурнăçпа культура тытăмĕ валли расхутланин пайĕ 2013 çулта расхутсен пĕтĕмĕшле хисепĕн 68,2: пулнă (2011 çулта - 62,3:, 2012 çулта - 68,3:).
Социаллă политика валли 2013 çулта 7 млрд. та 684 млн. тенкĕ (2012 çул шайĕнчен 109,1:) янă.
2013 çулта сывлăх сыхлавĕ валли 6 млрд. та 465 млн. тенкĕ уйăрнă. Çак укçапа 2768 оборудовани туянма, сывлăх сыхлавĕн 35 учрежденине юсама, сывлăх сыхлавĕн пур сыпăкне те пĕрлештерекен пĕр пĕтĕм информаци тытăмĕ йĕркелеме, пысăк технологиллĕ медицина пулăшăвĕ пама, диагностика тата пысăк технологиллĕ оборудовани, эмел хатĕрĕсем туянма, медицина учрежденийĕсемпе фельдшер-акушер пункчĕсем тума (юсама) усă курнă.
Вĕренÿ валли 2013 çулта 9 млрд. та 432 млн. тенкĕ (2012 çул шайĕнчен 119,1:) уйăрнă. Укçа-тенкĕне шкул çулне çитменнисен учрежденийĕсенче ĕçлекенсен ĕç укçине ÿстерме, вĕренÿ учрежденийĕсем тума (юсама) тата ытти тĕллевпе янă.
Тĕпрен илсен бюджет тупăшсем енĕпе 5 млрд. та 667 млн. тенкĕ е малтан çирĕплетнĕ цифрăсенчен 18,9: ÿснĕ.
Чăваш Ен патшалăх парăмне чакарас енĕпе ăнăçлă ĕçлет. Акă 2014 çулхи январĕн 1-мĕшĕ тĕлне Чăваш Республикин патшалăх парăмĕн калăпăшĕ 9 млрд. та 827 млн. тенкĕ пулнă, çакă палăртнă шайран 935,4 млн. тенкĕ е 8,7: сахалрах.
Чăваш Республики Раççей Федерацийĕнче пĕтĕм тĕнчери 2 тĕп рейтинг агентствин рейтингĕсене илнĕ 10 субъект йышне кĕрет. Чăваш Республикин рейтинг шайĕ Краснодар, Красноярск крайĕсен, Чул хула, Мускав, Ленинград, Омск облаçĕсен, Коми Республикин рейтингĕпе пĕр килет.