10 августа 2011 г.
Ăçта-ши эсĕ, çăлăнăç?
«Сенкер экран» витĕмне пула-ши, эрех-сăра тата ытти сиен пулăшăвĕпе-ши пирĕн хушăра та хăрушă преступлени тăвакансен йышĕ ÿссех пырать. Çакă ытларах çамрăк ÿсĕмри çынсем хушшинче палăрать. Çынлăха çухатса тепĕр çын пурнăçĕшĕн тата сывлăхĕшĕн хăрушлăх кăларса тăратасси те çăмăллăнах пулса пырать. Шел пулин те çакă хĕрсем хушшинче те палăрать.
Пирĕн районта хĕрсен ушкăнĕ хăрушă преступлени туни пирки маларах пĕлтернĕччĕ. Халĕ уголовлă ĕç тĕлĕшпе следстви ĕçĕ вĕçленчĕ. Ăна Раççейри следстви комитечĕн Етĕрнери районсем хушшинчи следстви пайĕн уйрăмах пĕлтерĕшлĕ ĕçсен следователĕ, юстици капитанĕ В.В. Долгов ертсе пычĕ, çавăн пекех тĕрлĕ экспертиза тăвакан пысăк комисси ĕçлерĕ, тĕрлĕ тĕпчев ирттерчĕ. Ун чухнехи синкер ĕç вара çапларах лару-тăрура пулса иртнĕ.
...Пĕр хваттерте пилĕк хĕр тĕрлĕ калаçу ирттерет. Тепĕр самантран вĕсем хушшинче хĕрÿ калаçу тухать, тăваттăшĕ пĕрине хирĕç каварлать. Харкашу сăмахпа кăна иртмест, урлă сăмах хыççăн ал-урапа хĕнесси патне те çитет. Тĕрлĕ мăшкăла тÿссе халран кайнă хĕре пилĕк сехет ирĕкрен хăтараççĕ, çынсемпе калаçма тата хваттерте утса-куçса çÿреме чараççĕ. Хваттер харкашу-çапăçупа тулать.
Пĕр çын пĕр тĕрлĕ шутлать, ытлараххăн вара вун-вун шухăш çуратать. Хĕре хăй çинчи çи-пуçа хывма хушаççĕ, çапла майпа хĕнеме чарăнассине пĕлтереççĕ. Ушкăна хирĕç тăма тата хăйне хÿтĕлеме пултарайманскер вĕсен хушăвне пурнăçлать. Çапла майпа киленÿ туякан хĕрсем тĕрлĕ çĕнĕлĕх пуçараççĕ, ун çине раковина тасатмалли порошок тата чашăк-тирĕк çумалли хутăш тăкаççĕ.
Тискер кайăк туйăмĕ çиеле тухнă хĕрсен пуçне татах та урăх усал шухăш пырса кĕрет. Мĕн шутланă – çавна тунă тенĕ евĕр чылай вăхăт асаплантарнăскерне ушкăнри хĕрсенчен пĕри Горномарийск районĕнчи Юлъял çăви çине илсе кайма сĕнÿ парать. Ку сĕнĕве ыттисем хапăл туса йышăнаççĕ. Вăхăт каç еннелле сулăнма пуçласан хĕре ВАЗ-2109 номерлĕ автомашина салонне лартаççĕ, каярах вара ăна багаж уйрăмне куçараççĕ. Вăхăт малаллах шăвать, каç пулас вăхăт та çитет, анчах та асаплану сехечĕ ниепле те вĕçне çитеймест. Çăва мĕн авалтан таса та сăваплă вырăн пулнă. Хăшĕ-пĕри ытла та йывăр самантра тăван-пĕлĕш вил тăпри умне пырса чунне уçса калаçнă, çăмăллăх ыйтнă. Çын картĕнчен тухнă хĕрсен ушкăнĕ вара çăва çине хăш чухне килмеллине пачах та пĕлмест, хăйсен ирсĕр тĕллевне пурнăçа кĕртме сăваплă вырăна килет, хĕре пусмăрласа хăй валли кашăкпа шăтăк чавтарать.
Пуçа шăнăçайми çакăн пек киревсĕрлĕх пулма пултарать-ши çĕр çинче, хăш тапхăрта пурăнатпăр эпир; Ăçта пытаннă-ши пурăна киле анне пулас хĕрсен чăваш çыннин сăпайлăхĕ, çепĕçлĕхĕ, çынлăх туйăмĕ, мĕнлерех сăмахпа картма пулать-ши вĕсен хăтланăвне; Ашшĕ-амăшĕ пĕлет-ши хăйсен ачи-пăчи ăçта тата кампа, епле вăхăта ирттернине; Çакă тата ытти ыйтусен хуравне вара вĕсем кăшт каярах тупĕç, анчах та вăхăт иртнĕçемĕн чавсана çыртаймăн. Палăртса хăвармалла, вĕсем 17 – 20 çултисем пулнă, апла пулсан ашшĕ-амăш çунатти айĕнчен ытла аякка тухса вĕçме ĕлкĕреймен-ха. Çавăнпа та кун-çул парнелекенсем те явапсăр темелле мар ку преступленире.
Пуçра арăш-пирĕш хуçаланнă хĕрсем çăва çинчи пусмăр хыççăн ăна тепĕр ял çывăхĕнчи усă курман ферма территорине илсе çитереççĕ. Тискер çул çÿрев валли вĕсен çăмăл машина хатĕр пулнă. Кунта вĕсене никам та асăрхамасса шанаççĕ, пусмăр ĕçне малалла тăсаççĕ, простынь чĕрĕкĕсемпе унăн аллине, çăварне çыхаççĕ, çавăнтах хăвараççĕ...
Çапла вара пусмăрçăсен ушкăнĕ хĕре тĕрлĕ енлĕ нушалантарать, сывлăхне сиен кÿрет, психикине амантать. Çакă РФ УК 117 статьян 2 пайĕнчи «е» пунктри йĕркене (истязание) пăсни пулать. Çапла вара çÿлерех асăннă преступлени тĕлĕшпе çак кунсенче следстви комитечĕ çирĕп йышăну кăларчĕ.
Р. Александрова.