09 октября 2010 г.
Пултаруллă та маттур, Муркаш район чысне-сумне çĕклекен ывăл-хĕрсем, чăннипех те, сахал мар пирĕн. Вĕсен хушшинче Ф.С. Васильев композиторăн ячĕ хисеплĕ вырăнта. Депутатсен районти Пухăвĕн иртнĕ ларăвĕнче Муркашри искусство шкулне Федор Семенович ятне пама йышăну турĕç. Ун хыççăн асăннă шкула çак паллă ентеш ятне пани çинчен район администрацийĕн пуçлăхĕн йышăнăвĕ тухрĕ. Çакă хăех Ф.С. Васильев халăх чĕринче, ĕçĕнче ĕмĕр пурăннине çирĕплетсе парать. Ку пĕр енчен.
Тепĕр енчен илсен, асăннă шкула паллă ентешĕмĕр ятне пачĕç пулсан, вăл ăна тивĕçлĕ, эппин. Шкул йĕркеленнĕ 1965 çултан пуçласа кунтан мĕн чухлĕ выпускник тухмарĕ пулĕ. Малтанхи çулсенче унта çулталăкне 20 ача вĕреннĕ пулсан, халĕ илемлĕх енне туртăнакан ачасен йышĕ темиçе хут ÿсрĕ. Шăпах асăннă хушма вĕрентÿ заведенийĕн воспитанникĕсем хăйсен аслă ентешĕн ĕçне епле малалла тăсни çинчен пулĕ паянхи сăмахăмăр.
Районта пурăнакансем хăйсемех лайăх пĕлеççĕ: Г.М. Анисова ертсе пыракан Муркашри искусство шкулĕн ачисем сцена çине тухсан, куракансен куçĕсем çуталса каяççĕ. Профессиллĕ артистсенчен пĕрре те кая мар юрлакан, ташлакан, музыка инструменчĕсемпе вылякан, тĕрлĕ ÿкерчĕк тăвакан арçын ачасемпе хĕр ачасем хушшинче район центрĕнче, ялта пурăнакан ачасем пулни хăй тĕлĕнтермеллипех тĕлĕнтерет çеç мар, мăнаçлантарать те. Районта иртекен кашни мероприятин илемĕ те, чунĕ те пулса тăраççĕ вĕсем.
Республика, Раççей шайĕнче иртекен конкурссенчен те вĕсем нихăçан та пушă алăпа таврăнман. Акă, мĕн каласа парать кун пирки Галина Михайловна:
– Иртнĕ вĕренÿ çулĕнче кăна пирĕн ачасем çамрăксен юрлас пултарулăхне тупса палăртассипе йĕркеленĕ «Дебют» ятпа иртнĕ республикăри 2-мĕш фестиваль дипломанчĕсем пулса тăчĕç. «Чăваш Ен чечекĕсем» ачасен пултарулăх фестивалĕнче Л.А. Яковлева преподавателĕн дуэчĕ 2 степень лауреачĕ пулса тăчĕ. Ялти çамрăксен «Вдохновение» ятпа иртнĕ 4-мĕш фестивалĕнчен О.В. Григорьева преподаватель ертсе пыракан 24 çынран тăракан «Фантазия» ташă коллективĕ лауреат, 3 степень дипломанчĕ пулса таврăнчĕ. Кусем республика шайĕнче тунă çĕнтерÿсем.
Халĕ Раççей шайĕнче район, республика чысне хÿтĕленисене илер. И.В. Петрова преподаватель ертсе пыракан «Калинка» (9 ача унта) Пĕтĕм Раççейри «Ылтăн кĕркунне» фестиваль-конкурсра 2 степень лауреачĕ пулса тăма пултарчĕ. Çак коллективах халăхсем хушшинчи ачасемпе çамрăксен «Виктория», «Весенние выкрутасы» фестиваль-конкурссенче те намăс курмарĕ: çĕнтерÿçĕ пулса тăчĕ.
Л.А. Митрофанова преподаватель Муркаш шкулĕнче çеç мар, искусство шкулĕнче те ачасен ташлас пултарулăхне аталантарас тесе нумай тăрăшать. И.П. Афанасьев Мăн Сĕнтĕрте картинăсен «Илем» галерейине уçрĕ. Унăн вĕренекенĕсем ăсталанă сувенирсене Раççейĕн тĕрлĕ регионĕсенчи культура министрĕсем те хапăл тусах йышăнчĕç.
Автортан. Хамранах астăватăп, ташă коллективĕпе юнашар ялсенчи сцена çине тухни, залри халăх тăвăллăн алă çупни пирĕншĕн, ачасемшĕн, сăмахпа каласа ăнлантарайми парнеччĕ. Хамăр вăя, пултарулăха ытларах шанма, пире малалла аталанма хавхалантаратчĕ çакă. Чухлатăп, мĕнле туйăмсемпе çунат хушса таврăнаççĕ пулĕ киле искусство шкулĕнчи ачасем республика, Раççей шайĕнчи конкурссенчен. Эппин, Муркашри искусство шкулĕ миçе ачана çунатлантарма пулăшни каламасăрах паллă. Ачасем искусствăн вăл е ку тĕсне алла илнипе пĕрлех личность пулса çирĕпленеççĕ кунта. 300 ача çÿрет искусство шкулне. Муркаш ачисемшĕн çеç мар, ытти ял ачисемшĕн те алăксем яриех уçă. Çакă Галина Михайловнăн сăмахĕсенчен те курăнать:
– Искусство шкулĕнче пурĕ 4 уйрăм ĕçлет. Унăн подразделенийĕсем Тойкилтĕре, Мăн Сĕнтĕрте, Москакассинче, Ярапайкассинче, Кашмашра уçăлнă. Музыка уйрăмĕ Муркашра тата Тойкилтĕре ĕçлет. Пĕтĕмпе 45 ача çÿрет унта: фортепианăпа, гитарăпа, баянпа, аккордеонпа калама вĕренет.
Художество уйрăмне те ачасем килĕштерсех çÿреççĕ: Муркашпа Мăн Сĕнтĕрте пурĕ 65 ача ÿкерес пултарулăха аталантарать.
Муркашри пĕтĕмĕшле эстетика класĕнче искусствăн тĕрлĕ тĕсĕсемпе 25 ача çывăхрах паллашать.
Муркашри, Ярапайкассинчи, Москакассинчи, Кашмашри хореографи уйрăмĕсенче 175 ача хитре ташлама вĕренет.
Сăмаха малалла тăсса. Ф.С. Васильев композиторăн 90 çулхи юбилейне халалласа, республикăра хăй тĕллĕн вĕреннĕ композиторсен конкурсне ирттереççĕ. Çак конкурса хатĕрленсе, искусство шкулне çÿрекен Е. Ярухинпа Н. Андреева гитарăпа калама хăйсем те пьеса çырчĕç. А. Павлинова тăван çĕр-шыв çинчен юрă кĕвĕлерĕ. Сăмахĕсем те хăйĕнех пулаççĕ. Апла пулсан, искусство шкулĕнче ачасенче Федор Васильевăн талантне те тупса палăртса аталантараççĕ.
Кунта ĕçлекен 13 преподаватель хăйсен вĕренекенĕсен чунĕ патне тÿрех çул тупнă. Ахальтен мар ĕнтĕ уроксем вĕçленнĕ хыççăн ачасем искусство шкулĕпе унăн подразделенийĕсене васкаççĕ. Кам хитре ÿкерчĕк, кам илемлĕ ташă, кам çепĕç кĕвĕ ытамне лекет. Ташă тенĕрен, кашниех вĕсенчен хăйĕн пĕлтерĕшĕпе те, сцена костюмĕпе те уйрăлса тăрать. Хорта юрлакансен, солистсен тумтирĕ пирки те çавнах каламалла. Ăçтан укçа-тенкĕ çитерееççĕ-ши ачасене сцена çине çавăн пек илемлĕ костюмсемпе кăларма; Ку ыйту çине вара Муркашри искусство шкулĕн директорĕ çапла хуравлать:
– Муркашри искусство шкулне тытса тăма, унта ĕçлекенсене ĕç укçи тÿлеме район бюджетĕнчен иртнĕ вĕренÿ çулĕнче кăна 1 миллион та 32 пин тенкĕ укçа уйăрса панă. Унсăр пуçне ашшĕ-амăшĕсен взносне те искусство шкулне аталантарма, оргтехника, музыка инструменчĕсем туянма усă куратпăр. Иртнĕ вĕренÿ çулĕнче ку сумма 214 пин тенкĕ пуçтарăнчĕ пулсан, вĕсенчен 72 пин те 753 тенкине шăпах сцена çине тухмалли костюмсем çĕлеме усă курнă. Пирĕн коллектива конкурса хутшăнма район администрацийĕ пире тата 25 пин тенкĕ парса пулăшрĕ. Пĕтĕмпе вара 5 ташă валли çĕнĕрен костюмсем çĕлерĕмĕр. Предпринимательсем, предприятисен ертÿçисем те ачасене хаваспах пулăшаççĕ.
Автортан сăмаха вĕç-ленĕ май. Пурăннă пулсан, ентешĕмĕр Ф.С. Васильев мĕнлерех хĕпĕр-тенĕ пулĕччĕ паян районта хăйне сума сунине, çитĕнекен ăру мĕн пĕчĕкрен хăй пекех илемлĕхе юратса ÿснине курсан, лăш! сывласа янă пулĕччĕ искусствăна аталантарас ĕçе районта çапла малти вырăна хунишĕн. Муркашри искусство шкулне ентеш ятне пани палăрса юлтăр тесе ав Виталий Романов çакăн çинчен юрă кĕвĕлерĕ. Сăввине те хăех çырчĕ. Валерий Ильдяков халĕ ăна илемлетессипе ĕçлет.
Ентешĕмĕре асра тытни, районта унăн ĕçне малалла тăсни пуш сăмахсем пулманнине вара çак тĕслĕх те çирĕплетсе парать. Кăçал Муркаш районĕ «Чăваш Республикинчи культура территорийĕ» сумлă ята çĕнсе илчĕ. Республика шайĕнчи мĕн чухлĕ культура мероприятийĕ пирĕн районта иртмерĕ пулĕ. Çакă хăех районта ачасен тата аслисен культура шайне хăпартас тесе нумай тăрăшнине, çынсен пушă вăхăтне усăллă ирттерессине йĕркелеме пĕлнине кăтартса парать. Хăнасем те çав тери кăмăллă Муркашсем пĕтĕм ĕçе çапла тĕплĕ те тĕрлĕ енлĕ хатĕрлеме пĕлнишĕн. Ку мероприятисем çулталăк вĕçĕчченех пыраççĕ. Ку пĕрре.
Тепĕр тĕслĕх вара çакă: кăçал Муркашсен икĕ проекчĕ Республика Президенчĕн гранчĕсене тивĕçрĕ. Вăл шутран пĕри – шăпах район администрацийĕн культурăпа архив ĕçĕн пайĕ Ф.С. Васильев çуралнăранпа 90 çул çитнĕ тĕле хатĕрленĕ «Музыкăн асамлă сассинче тăван ене куратăп» проекчĕ. Халĕ районта çак проекта пурнăçа кĕртес ĕç малалла пырать. Ентешĕмĕре халалланă республика шайĕнче иртекен уяв районта октябрĕн 28-мĕшĕнче пулать. Çак кун ун юбилейне халалланă ытти мероприятисемпе пĕрле композиторăн тăван тăрăхĕнче Вăрманкассинче Ф.С. Васильевăн музейĕ те уçăлать.
Л. ПАВЛОВА.